Toen het water kwam

3 februari 1825
21.05 uur. Weer een gewone, grijze winteravond. De Friese staartklok, die nog van mijn grootvader was, sloeg net negen uur en ik denk dat ik maar eens aan de pijp ga. Die tabak van Oene Gorter Moll moet toch eens geprobeerd worden. ‘Mijn Groenlandsvaarder is de beste!’ bezwoer hij me onlangs en hij klonk bijzonder overtuigd.
21.45 uur. Vanachter de velours gordijnen keek ik net uit over de haven. Een paar lantaarns branden nog bij de pakhuizen. De tjalken liggen rustig aan de kade te deinen. Morgen vertrekken er drie naar Amsterdam, volgeladen met Friese kaas en boter.
22.30 uur. Grietje is naar haar kamer. Zojuist hadden we het nog even over morgen, als Froukje komt om over ons huwelijk te praten. Het huwelijk… Verdorie, ik zou dolgelukkig moeten zijn. Een goede partij, zeggen ze allemaal. Dochter van een vooraanstaande koopman, eigen pakhuis aan de Voorstraat. Maar waarom zit ik hier dan nog steeds te piekeren? Ik denk dat ik nog maar een cognacje neem.
23.15 uur. Straks maar weer eens naar bed. Vanaf de muur staren vader, moeder en Antje me aan. Het kaarslicht maakt hun gezichten bijna levend. Vijf jaar alweer. Die vervloekte pokken van 1820. Eerst vader, toen moeder – ze wilde per se voor ons blijven zorgen, ook al was ze zelf al ziek. En toen Antje, nog maar zeventien jaar oud. Haar laatste woorden waren: ‘Ach ja; zo gaan die dingen.’ Soms, als het stil is in huis, hoor ik nog haar lach op de gang.

4 februari, 01.30 uur
Dit is niet goed, dit is helemaal niet goed. Ik schrok wakker van het gebulder en eerlijk, zoiets heb ik nog nooit gehoord. De wind raast als een bezetene om het huis en het raam in de voorkamer rammelt vervaarlijk. Grietje staat beneden te roepen. In het licht van mijn lantaarn zie ik het water van de Noorderhaven. Het staat veel te hoog. Veel te hoog. De barometer in de gang is gezakt als een baksteen.
02.15 uur. De wind neemt nog steeds toe. Net hoorde ik een krakend geluid – de luiken van pakhuis Brittania zijn losgeslagen. Het water klotst al tegen de onderkant van de kade.
02.45 uur. God sta ons bij. Het water komt over de kades. De Grote Kerk luidt de noodklok. Overal geschreeuw op straat. Net zag ik een moeder met een kind op haar schouders. Oude Thomas Boonstra wordt in een boot getild. Zijn vrouw huilt, ze wil haar linnenkast niet achterlaten.
‘Meneer Willem!’ Grietje gilt het uit. ‘Het water komt onder de deur door!’
Ze sleept al uren met spullen naar boven. Haar handen trillen als ze vaders portret van de muur haalt. Op straat drijft een wieg voorbij. Leeg, goddank.
03.30 uur. Het geschreeuw wordt luider. Wat moet ik doen? Hier blijven, waar het nog droog is? Of naar buiten? Er huilt een kind, ergens in het donker.
‘Grietje! Breng touw! En lantaarns! We gaan!’

5 februari 1825
07.00 uur. De zon komt op boven wat eens onze straat was. Overal modder, wrakhout, kapotte meubels. Een pop, half begraven in het slijk. Maar de mensen zijn al bezig. Zelfs Petrus Greydanus staat tot zijn knieën in de blubber te werken.
08.15 uur. Net een brief aan Froukje geschreven. Kort maar krachtig. Ik kan het niet. Het zou niet eerlijk zijn. Niet na vannacht. Toen we daar stonden, in het donker, met de buren en wildvreemden – toen begreep ik het waar het om gaat. Het gaat niet om stand of status. Het gaat om mens zijn. We hebben samen drie gezinnen uit hun huizen gehaald. De kleine Pietje Visser hield mijn hand vast tot we bij de Grote Kerk waren. Hij was doodsbang, maar bleef dapper.
09.00 uur. Door mijn raam zie ik de eerste vissers alweer bij hun boten. Sommigen scheppen water uit hun schepen, anderen buigen zich over gebroken masten en gescheurde zeilen. Er wordt niet geklaagd, alleen gewerkt. Taaie mensen, die Harlingers. De touwslager is ook al bezig zijn strengen te redden. We komen er wel weer bovenop. Maar nu aan het werk. Er ligt een stad te wachten.